zaterdag 10 januari 2004

Lars Saabye Christensen - De halfbroer



Van de week las ik eindelijk de Halfbroer uit van Lars Saabye Christensen, het boekgrrls-maandboek van november.

Ik heb genoten van dit boek, het staat voor mij nu al hoog in mijn top van 2004 (en dat in de eerste week van januari!). De stijl en de personages deden met wel wat aan John Irving denken, en in de gauwigheid zag ik dat ik niet de enige was met die associatie. En als het boksen van Fred worstelen was geweest, helemaal!

Voor mij was het begin echt worstelen, ik had de grootste moeite met die zuiplap en hoogst irritante Barnum. Maar vanaf het moment dat hij terugging in de tijd, naar de verkrachting van Vera door de man met de negen vingers, werd ik gegrepen. Christensen weet met prachtzinnen, die wonderlijke maar niet ongeloofwaardige personages en gebeurtenissen beschrijven, voor mij zijn verhaal tot leven te brengen.

Ten eerste natuurlijk de halfbroers, het koekoeksjong Fred en het kleintje Barnum. Hun familieleden: hun overgrootmoeder, ooit actrice en nog immer wachtend op haar grote liefde die vermist is geraakt op de Noordpool. Het enige dat ze nog van hem heeft is zijn laatste brief. Deze brief speelt in de rest van het verhaal een belangrijke rol trouwens. Haar dochter, Boletta, van wie we eigenlijk te weinig te weten komen, die ook al ongetrouwd (bewust?) een kind gekregen heeft, die jarenlang werkte op het telegraaf-kantoor, en die telkens 'als ze het op haar heupen krijgt' vertrekt naar De Noordpool. De dochter van Boletta, Vera, wiens vriendin Rakel in WOII is afgevoerd naar Ravensbrück, en die op bevrijdingsdag verkracht wordt. Na de oorlog trouwt ze met oud-circus-artiest en sjacheraar Arnold Nilsen, en uit die verbintenis wordt de ik-persoon, Barnum, geboren.

Naast deze familie komt er nog een flink aantal kleurrijke bijrollen in beeld. Zo zijn er de twee beste vrienden van Barnum, de dikke Peder en het meisje waarop beiden verliefd zijn, Vivian. Of is het Vivian die verliefd is? En hun ouders, de verminkte moeder van Vivian, de postzegelverzamelende vader van Peder. De verzekeringsagent Arnesen en zijn vrouw, huismeester Bang, het Chocolademeisje en langste man ter wereld in het circus waar Arnold werkt voor hij Vera leert kennen, Esther van de kiosk.

Voor mij was er een aantal thema's. Ten eerste wachten. Fred op zijn kans om te bewijzen dat hij ook wat voorstelt, of wacht hij op een moment om wraak te nemen op Arnold? Barnum op zijn perfecte script en later op Fred. De Oude op haar geliefde. Boletta, waar wacht zij op? Arnold op zijn gouden kans om beroemd te worden? Vera op Rakel en daarna Fred. Peder? Vivian? Eigenlijk wachten Peder en Vivian op Barnum.

Ten tweede gaat het over grenzen aan jezelf stellen danwel die oprekken of negeren door hongeren, langdurig stilzwijgen, je moedwillig in elkaar laten trimmen, het perfecte script, vergetelheid dan wel geluk in de alcohol.

Ten derde onvolmaaktheid: Barnum is te klein, Peder te dik, Freds dyslexie en wat is er mis met Vivian: zij werd geboren tijdens een ongeluk.

Wel een paar open eindjes die in mijn kop blijven hangen: wat is er nou toch precies gebeurd met De Oude? En hoe zat het nou met het ongeluk waarbij Vivian geboren werd? Wie is nou de vader van Fred? Zal er ooit een script verfilmd worden? Is Barnum nou wel of niet de vader van het kind van Vivian? Lekker om nog over na te blijven peinzen.

Tot slot nog wat fragmenten:
--------------------
En ze dacht, oorlog is stilte. Vrede is lawaai.
---------------------
Het moment dat het tot Barnum doordringt dat hij niet zoals alle andere kinderen is, maar piepklein:
'Hier zou jij bijna kunnen wonen', zegt hij. De agent lacht en geeft me een klopje op mijn rug. Dan wordt het volkomen stil. Ik kijk naar hem op. Ik wil hier niet wonen. 'Hoezo?' vraag ik. De agent bukt zich. 'Hoezo?' 'Ja, hoezo?' Hij recht zijn rug weer. Knokkel (de juf) staat ongeduldig op de zebra. De rest van de klas doet een stap naderbij. 'Omdat alles hier zo klein is dat het precies groot genoeg is voor jou', zegt de agent. Zo zegt hij het, dat alles hier precies groot genoeg is voor mij, en hij lacht. Iedereen lacht. Ik sta midden in het gelach en de agent aait mijn krullen. (.) Ik zie hoe de anderen uit de klas me aankijken. En ik weet dat hierna niets zoals vroeger kan zijn. Van nu af aan ben ik klein. Ik ben de enige inwoner van deze kleine stad. Mijn tekortschieten, mijn gebrek aan lengte is opeens zichtbaar geworden. De agent heeft mij gebrandmerkt.
-------------------
Uit de leerboeken van Barnum (vooral die bochel, LOL!):
'Hoe vaak hoort men zijn eten te kauwen? Zesentwintig keer. Zesentwintig keer hoort men zijn eten te kauwen, anders krijgt men darmcatarre, verstopping, slokdarmontsteking, opgezet tandvlees, slechte tanden, een breuk en een bochel.'
---------------------
Om aan de dansles te ontsnappen bedenkt Barnum dat hij alles verkeerd wil gaan doen:
'(.), kwam ik tot de conclusie dat er evenveel verkeerde dingen zijn die je in deze wereld kunt doen als juiste, of misschien waren het er wel veel meer, want als je eenmaal begon te broeden op wat je allemaal verkeerd kon doen, dan werd je als het ware veel vindingrijker, er openden zich nieuwe mogelijkheden, en ik was die ochtend zó in vorm dat het me lukte een som te maken zonder te hoeven overgeven, namelijk dat als je alle juiste dingen die je kunt doen met ongeveer drie vermenigvuldigt, dan krijg je het aantal verkeerde dingen waaruit je kunt kiezen.'
----------------
Prachtig voorbeeld van de mooie zinnen die Christensen weet te breien:
'Boletta had een keer over maanziekte verteld, dat je dromen sterk als staal kunnen worden als de maan vol is, want het maanlicht is een vlam die de werkelijkheid en alles wat we ons verbeelden aan elkaar last. Tijdens de oorlog had niemand last van maanziekte, want toen had iedereen verduisteringsgordijnen en mocht je 's nachts niet naar buiten, daarom hebben wij gewonnen. Misschien was dat wel wat Boletta op haar heupen kreeg, als ze naar de Noordpool moest, maanziekte, en raakte ze dat pas weer kwijt als de zon de maan wegduwde en de lassen in het metaal van de duisternis liet smelten.'
--------------
'(.) het is een merkwaardig gezelschap, maar Aleksander begroet de kleine, aanstellerige man vriendelijk, die een andere tongval heeft, noordelijk, wat hij probeert te verdoezelen door langzaam en met hoofdletters te praten.'
--------------
'Dan slaat Asle Braten. Het is een wilde, woeste slag tegen Freds gezicht en die maakt een wolk van zweet rond Freds hoofd los, nat, glimmend poeder, als een verpulverde stralenkrans.'
----------------
'En zo begon dat wat ik mijn tussentijd noem, mijn eerste tussentijd, waar er nog zovele van zouden volgend en die sommigen het liefst zouden schrappen, eruit zouden knippen, de dramaturgen wordt het rood voor de ogen wanneer er zulke lange, stille scènes komen, de producenten smijten het script in de dichtstbijzijnde prullenbak, de regisseurs vragen je er een onbekende man met een machinegeweer in te schrijven of een ongelukkige jeugd en ze gaan op de wc op een nieuwe versie zitten wachten, ze hebben liever een moord en harde muziek en outfaden naar zwart, ze willen liever reclame hebben, ze willen alles behalve dit, want ze zijn erg bang dat ze zich zullen vervelen. Maar ze hebben nog niet begrepen dat juist in deze hoeken van het verhaal de keerpunten kunnen liggen, de sluimerende onrust, die langzaam opstijgt van de bodem en zijn ringen van onderuit verspreidt.'

donderdag 8 januari 2004

Margaret Atwood - The handmaid's tale



I really loved this book by Margaret Atwood! The description of the Gileadian society is chilling. Gilead banishes love and lust, and in stead of that, introduces sex as purely functional for creating offspring.

In this fashion, the main character, to the reader simply known as Offred ('of Fred', Fred's property), is only used as a breeding apparatus. She has to couple with the Commander, whose wife is barren. Since Offred has conceived before, her ovaries are considered viable, and therefore the commander's wife can use her as a substitute. Offred's daughter from former times, when Gilead was still the USA, has been taken from her. Absolute and pure horror.

From the first page on, I was unable to put the book aside. It made me shiver. It is hard to imagine, even though I know it is true, that women's rights are being violated in this fashion. Positioning the story in the (former) USA increases the story's strength.

This was my fourth Atwood. With the exception of The edible woman, I loved her books. The edible woman is just outdated (for us Dutch girls, I am not sure about other, maybe less liberal societies...).

Atwood seems to be able to hit some kind of nerve deep within me: her stories make me sad, angry, but on the other hand there is always room for an optimistic end. In this book it is a lecture from a professor, some 150 years later. The professor speculates on what may have happened to Offred after the end of the main story.

dinsdag 6 januari 2004

Felix Thijssen - Charlotte



Het verhaal
Charlotte is een meisje van 18 dat recent haar ene moeder verloor. Haar andere moeder laat haar dan haar geboorteakte zien. Ze blijkt niet van een anonieme donor te zijn, maar de dochter van een hotelmagnaat. Ze zoekt deze Otto Runing op, die vlak daarna vermoord wordt. Dan dient Charlotte een claim in voor een deel van de erfenis. Hebben de moord en Charlotte met elkaar te maken? De weduwe van Otto, Heleen, gelooft er niets van dat Charlotte de dochter kan zijn van Otto en huurt een privé-detective in, Max Winter. Hem en zijn vrouw Nel volgen we in zijn onderzoek.

Een whodunnit, die zich in Nederland afspeelt en daardoor lekker herkenbaar is, zeker de delen in Utrecht. Irritant detail zijn de borstvoedingsscenes van Nel aan de baby van Nel en Max. Het gemak waarmee Nel en Max de baby dan weer achterlaten bij de oppas (Corry, maar ze noemen haar Sorry, daar moest ik wel weer om lachen want wij zeggen altijd: Sorry, mijn naam is Corry :-) ) is daarmee in tegenspraak.

Een lekker boek. Beeldend geschreven bovendien, ik zag het voor me. Kan zo een tv-vertaling van worden gemaakt. Beetje a la Russen. Dan kijk ik zeker!

donderdag 1 januari 2004

Terugkijkend op 2003



Eindelijk mijn jaaroverzicht: ik las 40 boeken, met vooral in de tweede helft van het jaar een aantal dikkerds. Een paar doorsnedes:

Meegelezen of vlak daarna gelezen boekgrrls-maandboeken:
Kader Abdollah - Spijkerschrift
Ronald Giphart - Gala
Sarah Waters - Fingersmith
Annejet vd Zijl - Anna
Edna O'Brien - In het woud
Selma Lagerlöff - Nils Holgersson
Thomas Mann - De toverberg (al mag ik die eigenlijk niet meetellen, want daarin ben ik voorlopig gestrand. Ga het 'binnenkort' opnieuw proberen! Dit is een boek waarvoor je rust in je kop moet hebben. Gaat nog komen...)

Gelezen naar aanleiding van aanbevelingen van de grrls:
José Saramago - Stad der blinden
Carol Shields - Larry's Party en Republiek der Liefde
Sarah Waters - Fingersmith
Gustave Flaubert - Madame Bovary, Yvonnep
Majgull Axelsson - Aprilheks
Jenny Disky - Onnatuurlijk
Sarah Dunant - Mapping the Edge (maandboek vorig jaar juli of zo)
Bernlef - Hersenschimmen

Bookcrossing-boeken:
Astrid Joosten - Verboden liefdes
Helene Hanff - The apple of my eye
Helene Nolthenius - De afgewende stad en Een ladder op aarde

En nu: tatatata! Mijn top 5 (want een top 3, daar red ik het niet mee). In willekeurige volgorde:
José Saramago - Stad der blinden
Patricia Duncker - Hallucinating Foucault
Renate Dorrestein - Duister dat ons scheidt
Marcel Möring - Het grote verlangen
Rascha Peper - Wie scheep gaat

En natuurlijk ook de missers:
Renate Dorrestein - Voor liefde klik op F
Margaret Atwood - De eetbare vrouw
Jessica Durlacher - Het geweten
Heleen van Royen - Godin van de jacht

Ben benieuwd wat 2004 me brengt qua moois!