zaterdag 24 oktober 2009

Scarlett Thomas - The end of Mr. Y



Het verhaal
Op een koude winterdag moet promovendus Ariel Manto, die onderzoek doet naar gedachtenexperimenten, plotseling de universiteit verlaten omdat het gebouw op instorten staat. Op zoek naar warmte komt ze in een tweedehands boekwinkeltje terecht waar ze tot haar grote blijdschap een zeer zeldzaam boek aantreft van één van de schrijvers waarop ze wil promoveren: The end of Mr Y. van Thomas Lumas. Over dit boek doen rare geruchten de ronde: het boek zou vervloekt zijn. Iedereen die het leest, sterft. Natuurlijk kan Ariel de verleiding niet weerstaan en leest het boek. Helaas is het boek beschadigd: het recept dat Mr. Y, de hoofdpersoon van de roman, in de 'troposphere' brengt, een soort 'ruimte' waar het bewustzijn van mensen huist, is eruit gescheurd. Door toeval komt Ariel deze pagina op het spoor in de achtergelaten bezittingen van haar verdwenen professor. Als ze het recept op die pagina volgt, komt ook zij in de troposphere terecht. En dat dat niet zonder gevaren is, blijkt al snel. Als ze haar professor nou maar zou weten te vinden, dan zou alles vast wel weer op z'n pootjes terecht komen.

Ik vond dit een fantastisch boek. Een waar gedachtenexperiment!
"Thought experiments or, in German, gedankenexperiments, are experiments that, for whatever reason, cannot be physically carried out, but must instead be conducted internally, via logic and reasoning, in the mind."
Scarlett Thomas combineert gangbare wetenschappelijke theorieën met een erg spannend verhaal. En dan is het ook nog eens heel goed geschreven: met vaart, humor, maar ook met een wetenschappelijke inslag waar je u tegen kunt zeggen. Of althans, waar ik u tegen zeg.
Na het lezen zou je zomaar zin krijgen om bijvoorbeeld Samuel Butler, Jacques Derrida en Martin Heidegger te gaan lezen.

Een paar ezelsoortjes:
"Popular science can say some pretty wild things these days, but the supernatural is still out, as is Lamarck. You can have as many dimensions as you want, as long as noe of them contains ghosts, telepathy, anything that fucks with Charles Darwin or anything that Hitler liked (apart from Charles Darwin)."
------------------------------------------------------
"Is it something magical, or is it a prophesy that comes true because you make it come true? Or is it even just nothing at all, just a way of explaining bad things that happen to us that are actually random."
------------------------------------------------------
"... in the big house in Hackney that seemed to sprout empty rooms like baby universes."
------------------------------------------------------
(over het computermodel waar haar kamergenote, biologe Heather, haar onderzoek over doet) "The numbers and letters keep changing and repeating in front of me. It´s the kind of thing you could watch for ages. You´d watch it all night and then close your eyes and see thousands of letters and numbers still crazily scrolling in the darkness."
------------------------------------------------------
"This is what happens when you're a biologist. You need humanities people to explain real life to you."
"Biologists do always tend towards the most depressing explanation for things."
[proef ik hier wat vooroordelen tegen biologen? pah!]
------------------------------------------------------
"You know how religion usually helps people find themselves, and find God? I managed to lose everything. I thought that was the point. All the books I read about losing desire and losing the ego... The whole thing was soul-destroying, literally. Nothing prepared me for it. Nothing prepared me for what it would be like to be aware, objectively, of religion without being a part of it."
------------------------------------------------------
"There's always another level that we just don't know. The scientists have it down to the quarks and electrons and the various weird variations of them that come down in cosmic rays and so on, but they don't know if that's it, if they have found indivisible matter (...). It could even be that there's infinite divisibility. And there are still these big questions that no one can solve: what came before the beginning and what will happen after the end? The fact that these big questions stil exist is exciting. No one really knows anything very important - and there's still such a lot to know."
------------------------------------------------------
"Over to my left is the big grey wall in front of the church.
Are we the Thougths of God? a poster asks.
No, I realise. It's the reverse."

Richard Yates - Revolutionary Road



Revolutionary Road, de roman uit 1961 van de in 1992 overleden Richard Yates verhaalt van Frank en April Wheeler. Nog geen dertig zijn ze, deze twee, en objectief gezien gaat het hen erg goed. Ze hebben twee gezonde jonge kinderen, een huis in de suburbs (aan de Revolutionary Road), Frank heeft een baan waarbij hij goed verdient. En toch zijn ze niet gelukkig, en dat is zacht uitgedrukt. Hun levens zijn totaal vastgelopen. Zij is hopeloos gefrustreerd door het leven als huisvrouw en moeder, terwijl ze eigenlijk actrice had willen worden. Hij verlummelt zijn dagen op kantoor, fantaserend over seks met een van zijn vrouwelijke collega's.
Aan het begin van het boek lijkt April eindelijk een kans te krijgen om te stralen, als hoofdrolspeelster in het toneelstuk van het stadje waar ze wonen. Maar helaas loopt dat op een fiasco uit. Hierdoor wordt ze met haar neus op de feiten gedrukt: op deze manier ontkomt ze niet aan het leven dat haar zo ongelukkig maakt.
En wat doen stellen als ze uitgekeken raken op elkaar? Dan gaan ze trouwen, verhuizen of een kind maken. Zo ook de Wheelers: op Aprils initiatief maken ze grootse plannen om naar Parijs te gaan verhuizen, waar zij zal gaan zorgen voor inkomen terwijl hij 'eindelijk aan zichzelf toe zal kunnen komen'. Maar dan blijkt April zwanger en lijkt de weg uit het dal waarin ze zich bevonden in de ogen van April definitief afgesneden.
Terwijl Frank eigenlijk wel opgelucht is dat ze niet zullen gaan emigreren, ziet Arpil nog maar één uitweg.

Mooi, heel mooi! Yates laat de pijn van het uitzichtloze leven van de Wheelers voelbaar uit de pagina's naar voren komen. En ook hun onvermogen om zich aan het door henzelf opgelegde kader te ontworstelen. Wat ben ik als ik dit soort verhalen lees toch altijd blij dat ik niet vijftig jaar eerder geboren ben. Het had zomaar kunnen zijn dat ik dan ook uitgegroeid was tot een gefrustreerde huisvrouw. Brrrr!

zondag 18 oktober 2009

Amy Bloom - Away



Het verhaal
De jonge Joodse Lilian Leyb komt in de States aan. Het is 1924. Ze is haar vaderland Rusland ontvlucht nadat haar familie in een pogrom is omgebracht. Door haar slimmigheid weet ze een baantje te bemachtigen als naaister in een theater, waar ze zich al snel 'op weet te werken' tot de minnares van de belangrijkste toneelspeler in het theater. Of eigenlijk, tot de minnares van diens vader. Nou ja, dat is een ingewikkeld verhaal.
Maar dan komt Lilian een verre nicht tegen die haar vertelt dat haar dochtertje Sophie nog leeft! Niets kan haar tegenhouden om dwars door de States via de Telegraph Trail naar Siberie te trekken om daar haar dochtertje te gaan zoeken. Geen opsluiting in een gesticht, geen geldgebrek, geen honger, geen natuur, geen gezondheidsproblemen, geen oplichterij of moord, niets.

Een prachtig boekje, dat je zo de roaring twenties mee inneemt, maar je daarnaast ook een een buitengewoon mooi beschreven strijd van een moeder die alleen maar haar dochter wil terug zien te vinden. Enige minpuntje is dat het boekje wel erg dun is, waardoor de reis van Lilian lijkt te bestaan uit louter avontuurlijke gebeurtenissen. Iets meer lettertjes om ook de tijd daartussen wat toe te lichten zou het verhaal meer impact hebben gegeven.